رئیس پارک علم و فناوری خراسان جنوبی از راه‌اندازی صندوق پژوهش و فناوری در این استان خبر داد و گفت: از جمله مهم‌ترین چالش‌های پیش روی پارک‌ها قوانین دست و پاگیر و گاهاً ضد و نقیض، بروکراسی اداری و اختصاص نیافتن محلی برای استقرار شرکت‌ها است که در این زمینه باید فرهنگ‌سازی انجام شود و ادارات دولتی باید موظف به خریداری محصولات پارکی استان باشند. 

محمدعلی ناصری در گفت و گو با خبرنگار ایسنا با این مقدمه که اساساً وظیفه پارک‌ها، شرکت‌های استارتاپی و صاحبین ایده در بخش مبتنی بر نوآوری و فناوری خلاصه شده و به گونه‌ای از این بخش حمایت می‌کند که به تجاری‌سازی و تولید محصول بیانجامد، تأکید کرد: پارک‌ها محل تولید کالای ایرانی هستند.  

وی تصریح کرد: از آنجایی که اقتصاد ما به شکل عمده دولتی و مشتری آن به صورت عمده خود دولت است، غیر از مردم که مشتریان عادی محسوب می‌شوند، بخش‌های دولتی هم باید سعی کنند محصولات مورد نیاز خود را از شرکت‌های پارکی تأمین کنند، به عنوان مثال اگر اپلیکیشنی در داخل تولید می‌شود، نمونه خارجی آن را خریداری نکنند؛ یا اگر نوعی سم یا داروی گیاهی در داخل تولید می‌شود، مشابه خارجی آن وارد بازار نشود.  

رئیس پارک علم و فناوری خراسان جنوبی ضمن تأکید بر لزوم فرهنگ‌سازی عام در این زمینه، گفت: کالای ایرانی باید با کیفیت و دقت لازم تولید شود، تولید‌کننده باید کالا یا خدمتی را عرضه کند که شما به عنوان یک شهروند ایرانی پذیرا باشید. این کالا اگر در عرض شش ماه کارایی‌اش را از دست بدهد، اما کالای خارجی حتی گران‌تر چندین سال کار کند، شما دیگر خریدار کالای ایرانی نخواهید بود. 

ناصری ذیل بحث شناسایی و بازاریابی ایده‌ها، توضیح داد: خراسان جنوبی منطقه‌ای محروم و نسبت به سایر مناطق دورافتاده است، که این موضوع مشکلات خاص در تجاری‌سازی را به دنبال دارد. جمعیت مصرف‌کننده ما در اینجا کوچک است. اگر کسی بخواهد به شکل انبوه دست به تولید بزند، مثلاً در تهران یا مشهد که بازار مصرف ماست، مسئله حمل و نقل مطرح می‌شود.  

وی مهم‌ترین مانع بر سر راه این پارک را قوانین دست و پاگیر اداری و بوروکراسی عجیب دانست و تشریح کرد: از طرفی اگر مدیر دولتی قانون را رعایت نکند، مسوولان سازمان‌های بازرسی و ... به او خرده می‌گیرند. ساختار‌ها باید به نحوی اصلاح شوند که قوانین دست و پا گیر اساساً وجود نداشته باشند، نه اینکه لازم باشد به دنبال مدیر شجاعی بگردیم که در امور به‌خصوصی جسارت به خرج دهد.  

 

رئیس پارک علم و فناوری خراسان جنوبی تصریح کرد: شرکت ما اگر بخواهد کود یا گیاهی را تولید کند، ابتدا باید پروانه جهاد کشاورزی داشته باشد، که لازمه آن دارا بودن 5 هکتار زمین کشاورزی و 1200 متر ساختمان در آن است. این در حالی است که همان کود را اگر چهار پیرزن چینی در یک زیرزمین تولید کنند، روی بسته آن برچسب می خورد و با نشان استاندارد وارد کشور می‌شود. 

ناصری ادامه داد: چنین مطرح می‌شود که شرکت‌ها در صورت استقرار در پارک، نیاز به هیچ مجوز دیگری ندارند. این در حالی است که هزار و یک مسأله نیز بعد از استقرار در پارک پیش می‌آید؛ مثلاً مجوز غذا و دارو، که البته به‌حق است. اما سیستم طوری است که یک کارشناس به راحتی می‌تواند از اجرای آن سر باز زند.  

وی با اشاره به اینکه آنچه تولید می‌شود طبیعتاً باید از نظر باکتری‌ها یا مسائل دیگر مورد تأیید قرار گیرد، گفت: کسی که بخواهد دست به تولید بزند، با طولانی بودن فرآیند اخذ مجوز مواجه است. این در حالی است که ما در پارک‌ها قوانینی داریم که باید بسیاری از مسائل را جلو بیاندازد. معافیت مالیاتی، معافیت گمرکی، معافیت تأمین اجتماعی و ... مسائلی هستند که باید برای شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیل شوند. 

رئیس پارک علم و فناوری خراسان جنوبی از فعالیت 170 شرکت و هسته فناور تحت نظر این پارک خبر داد، و با اعلام اینکه در این میان 40 شرکت مجوز دانش‌بنیانی دریافت کرده‌اند، تأکید کرد: این آمار خیلی بالایی است، شاید معادل تعداد شرکت‌های 3،4 استان دیگر باشد. این نشان می‌دهد که پارک علم و فناوری خراسان جنوبی از پتانسیل انسانی بسیار بالایی برخوردار است. 

ناصری ادامه داد: آنچه بیشتر از همه ما را تحت فشار قرار می‌دهد این است که لازمه برخوردار شدن شرکت‌ها از معافیت مالیاتی، مستقر شدن در پارک است. این در حالی است که ما مکانی برای استقرار شرکت‌ها نداریم و این مکان را هیچ کس تقبل نمی‌کند. 

 

وی اظهار کرد: بقیه شرکت‌ها یا در شهرک صنعتی و جاهای دیگر مستقرند، یا خودشان یک خانه در شهر اجاره کرده‌اند، که به تبع آن خیلی از مجوز‌ها به آن‌ها تعلق نمی‌گیرد. 

رئیس پارک علم و فناوری خراسان جنوبی سپس به مراحل مختلف رشد شرکت‌ها اشاره و تشریح کرد: شرکت‌های "پیش رشد"، یا هسته‌های فناور، متشکل از دو یا سه دانشجوی خلاق هستند. این‌ها هنوز در حال نمونه‌سازی‌اند که این رویه معمولاً 6 ماه تا یک سال به طول می‌‌انجامد.  

ناصری افزود: مرحله نمونه‌سازی در شرکت‌های "در حال رشد" 2 الی 3 سال در مرحله نمونه‌سازی هستند. آن‌ها باید نمونه‌ای را بسازند، تجاری سازی کنند و بفروشند. به این شرکت‌ها چندان سخت گرفته نشده و فروش آن‌ها سال به سال ارزیابی می‌شود. در مرحله آخر که شرکت به بلوغ کافی برسد، "شرکت رشدیافته" محسوب می‌شود، که شرکت پارکی هست و از مراکز رشد به پارک می‌آید. چنین شرکت‌هایی از فروش بالای محصولات و گاهاً صادرات آن‌ها برخوردارند.  

وی در رابطه با لزوم بازنگری مأموریت‌ پارک‌های علم و فناوری بنا بر شرایط استانی، توضیح داد: خراسان جنوبی محرومیت اقلیمی دارد، بنابراین درست نیست که صنایع آب‌بر اینجا پا بگیرد. در حیطه کشاورزی، اینجا محصولاتی همچون زعفران، زرشک و عناب دارد و شرکت‌هایی هم هستند که روی محصولات این‌ها کار می‌کنند. مثلا عناب را پودر می‌کنند و به صورت حبه درمی‌آورند؛ این باید تجاری‌سازی شده و در سطح ایران شناخته شود.  

رئیس پارک علم و فناوری خراسان جنوبی افزود: ما همچنین می‌توانیم در حیطه معادن استان فعالیت داشته باشیم که در این خصوص می‌توان به معدن شمش فردوس اشاره کرد. صنعت دیگری که خوب می‌تواند در استان پا بگیرد، صنعت IT است. 35 درصد شرکت‌های ما مربوط به حوزه IT هستند.  

ناصری با بیان اینکه گسترش این حوزه کاری و ایجاد یک قطب آی تی و آی سی تی در خراسان جنوبی، همچون آنچه در هند اتفاق افتاده است، دیگر به مسائل اقلیمی ما ارتباطی ندارد، خاطرنشان کرد: در اینجا آنچه سنخیت دارد مسائل اقلیمی نیست، بلکه نیروی انسانی می باشد. از 200 هزار جمعیت بیرجند، 40 الی 50 هزار نفر آن دانشجو هستند. بیرجند یک شهر دانشجویی و فرهنگی است و یکی از مزیت‌های استان ما به حساب می‌آید. 

وی در رابطه با حضور شرکت‌های این پارک در نمایشگاه‌ها، ضمن یادآور شدن برگزاری نمایشگاه پژوهش و فناوری در روز پژوهش و عرضه دستاورد‌های پژوهشی استان در این روز، به نمایشگاه‌های سایر شهر‌ها از جمله نمایشگاه نوروزی در مشهد و شیراز اشاره کرد و گفت: همه پارک‌ها در نمایشگاه الکامپ که 6 تا 9 مرداد در تهران برگزار می‌شود حضور دارند. شرکت‌هایی که محصولات مربوط به عناب، گیاهان دارویی، یا عطر و ادکلن و ... تولید می‌کنند با حمایت پارک در این نمایشگاه شرکت کرده و می‌توانند محصولات تجاری خود را در آنجا بفروش برسانند. 

رئیس پارک علم و فناوری خراسان جنوبی همچنین به نمایشگاه‌های خارج از کشور اشاره کرد و گفت: اگر امکان‌پذیر باشد شرکت‌هایمان برای حضور در نمایشگاه‌های آن‌ها می‌فرستیم، مثلاً از سوی وزارت علوم هماهنگی‌هایی صورت گرفته تا در نمایشگاهی در کشور ارمنستان حضور پیدا کنیم. 

 

 

ناصری تصریح کرد: شرکت‌هایی که در تهران حضور دارند، به راحتی در نمایشگاه هفته پژوهش و مانند آن غرفه می‌گیرند. این در حالی است که شرکت‌های ما باید بار خود را با اتوبوس و کامیون بفرستند که بسیار هزینه‌بر است. چنین مسائلی باید برای شهرستان‌ها در نظر گرفته شود، با این حال بودجه پارک‌های تهران همواره بیشتر از بودجه ما است. 

وی ادامه داد: پارسال بودجه ما مناسب بود و سازمان برنامه و بودجه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و تا حدودی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری از ما حمایت‌های لازم را به عمل آوردند. با این حال باید گفت که بودجه ما در کل کوچک است؛ بودجه کل پارک‌ها به اندازه بودجه یک دانشگاه کوچک یا متوسط هم نیست. 

رئیس پارک علم و فناوری خراسان جنوبی با بیان اینکه بودجه این پارک 3 الی 5 میلیارد تومان است، خاطرنشان کرد: قرار هم نیست پارک‌ها به ادارات دست و پاگیر دولتی تبدیل شوند و بودجه دولتی را ببلعند؛ قرار است مبتنی بر بخش خصوصی باشند.  

ناصری بازدهی بیشتر پارک‌ها در صورت مساعدت‌ بیشتر بخش دولتی را یادآور شد و گفت: اگر دولت به ازای هر 20 میلیون تومان یک شغل ایجاد می‌کند، در پارک‌ها به ازای هر 5 میلیون تومان یک شغل ایجاد می‌شود.  

وی از راه‌اندازی صندوق پژوهش و فناوری در خراسان جنوبی خبر داد و گفت: سهام‌دار اصلی صندوق بخش خصوصی است (51 درصد). بخش دولتی هم تا 40، 42 درصد می‌تواند سهام داشته باشد، که این هم تأمین شده و این اتفاق خوبی برای فناوران این استان است. 

رئیس پارک علم و فناوری خراسان جنوبی توضیح داد: تا به امروز نوآوران استان به صندوق پژوهش و فناوری یزد یا مشهد معرفی می‌شدند. طبیعتاً این امر هزینه‌بردار است، اما اگر این صندوق‌ در استان‌ها راه بیفتد، هر استانی خودش یا استان همجوار خودش را پوشش می‌دهد و حمایت‌های تسهیلاتی که قرار است از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی یا معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری صورت بگیرد، از طریق صندوق تأمین می‌شود. 

ناصری معضل اصلی شرکت‌های این پارک را مقررات اداری دانست و افزود: اگر قرار است تسهیلاتی برای شرکت ما تصویب شود، مراحل قانونی‌ آن در پارک طی می‌شود؛ مثلاً در شورای اشتغال

 

استان تصویب شده و سپس شرکت به بانک معرفی می‌شود. این در حالی اتفاق می‌افتد که بانک نیز مقررات خاص خودش را دارد و براساس آن‌ها عمل می‌کند.  

وی در همین زمینه به مشکلات پارک‌های محروم در زیرساخت‌ها از جمله اختصاص محل استقرار به شرکت‌ها اشاره و تشریح کرد: خود وزارت علوم و معاونت علمی یا کلاً دولت، به معنای تهران، می‌گوید که این زیرساخت‌ها را باید خود شرکت‌ها در اختیار پارک‌ها قرار دهند. شهرستان‌ها چنین امکاناتی ندارند اگر هم داشته باشند در بسیاری موارد عکس آن عملی می‌شود. 

رئیس پارک علم و فناوری خراسان جنوبی ادامه داد: مثلاً شهرداری اینجا توجیه نشده که ساختمانی را به عنوان مرکز رشد در اختیار پارک قرار دهد؛ همین‌طور در قائن شهردار پیشین زمینی را به ما داده، اما شهردار جدید با استناد به چند بند قانونی آن را در اختیار ما قرار نمی‌دهد. بنابراین باید یک متولی رسمی وجود داشته باشد که مکان استقرار پارک‌‌ها را به صورت رسمی تعیین کند. 

 ناصری اضافه کرد: اگر شرکتی در پارک پذیرفته می‌شود، برای آن که بتواند از معافیت‌های قانونی برخوردار شود باید در مرکز رشد استقرار داشته باشد. اگر قرار است این مکان را استانداری تأمین کند، باید اجباری بر این امر وجود داشته باشد، یا اینکه سازمان برنامه و بودجه مبلغی را بابت احداث ساختمان در اختیار ما بگذارد.  

وی تصریح کرد: به ما می‌گویند با شهردار تفاهم کنید. ممکن است یک مدیر شش ماه بعد از انتصاب، از کار برکنار شود. خیلی اوقات تفاهم ایجاد می‌شود، اما همیشه این‌طور نیست. 

رئیس پارک علم و فناوری خراسان جنوبی بخشی از این امور را مربوط به فرهنگ‌سازی دانست و ضمن مهم برشمردن نقش سازمان صدا و سیما در این خصوص، گفت: اگر صدا و سیمای استانی چندین بار این مطالب را توضیح دهد، در شوراهای اداری نیز مطرح شده و چنین موضوعاتی از طریق استانداری‌ها مورد حمایت قرار می‌گیرد. گاهاً قوانین انقدر زیاد است که همدیگر را نقض می‌کنند. اینکه مقررات پارک‌ها باید ملاک قرار گیرد، چندان جا‌افتاده نیست و باید برای آن فرهنگ‌سازی صورت گیرد. 

ناصری در پایان افزود: در سطوح بالاتر نیز بعضی قوانین باید بازنگری و از دستور‌العمل‌ها خارج شود، و قوانینی که برای حمایت از فناوران وجود دارند جایگزین آن‌ها شود.