این عقرب از خانواده بوتیدائه است که به عقرب زرد فلسطینی و اسامی دیگری نیز شهرت دارد که عموما نامهایی محلی است. برگردان ترکیب واژه نام علمی عقرب Leiurus quinquestriatus به فارسی به معنی دم صاف پنج تکه است. عقرب عموما دارای رنگ زرد زیتونی است و بند آخر دم آن رنگ تیره متمایل به قهوه ای سوخته دارد. طول عقرب در محدوده 30 تا 77 میلیمتر و میانگین 55 میلیمتر است. پراکندگی جهانی عقرب در شمال و مرکز آفریقا، خاورمیانه از فلسطین اشغالی تا هندوستان و آسیای میانه است. پراکندگی آن در ایران در اکثر نواحی بیابانی و ریگزار ها قابل مشاهده است.

این عقرب در مجموعه عقرب های بسیار خطرناک سمی قرار می گیرد. سم قوی این عقرب ترکیبی از نوترکسین با درصدی مهلک است. محل گزش عقرب در انسان بسیار دردناک است. سم این عقرب قادر نیست یک فرد بالغ را از پا درآورد ولی در مورد کودکان و افراد سالخورده میتواند بسیار خطرناک باشد (در افراد دارای عارضه قلبی و آلرژی می تواند به مرگ فرد منجر شود). در افرادی که دارای آلرژی هستند سم این عقرب می تواند موجب آنافیلاکسی Anaphylaxis گردد که یک واکنش آلرژیک است و می تواند موجب مرگ گردد. این واکنش آلرژیک مجموعه ای از افت فشار خون، خارش شدید و تورم گلو است که راه درمان آن تزریق سریع epinephrine است. این عارضه واکنشی طبیعی در بدن انسان نسبت به سم است که به دلیل غلظت زیاد سم و واکنش بدن موجب آن میگردد. در صورتی که نیش این عقرب عامل مرگ تشخیص داده شود عارضه اصلی که موجب مرگ میگردد  pulmonary edema یا ادم ریه است. ادم‌ ریه‌ مجموعه‌ای‌ از علایم‌ وخیم‌ و تهدید کننده‌ حیات‌ ناشی‌ از نارسایی‌ احتقانی‌ قلب‌ است. علایم آن تعریق‌، رنگ‌پریدگی‌، تنفس‌ سریع‌، افت‌ فشار خون‌،  بی‌قراری‌ و اضطراب‌،کبودی‌ ناخن‌ها و لب‌ها، کوتاهی‌ نفس‌ شدید، گاهی‌ همراه‌ خس‌خس‌، سرفه‌، در ابتدا ممکن‌ است‌ سرفه‌ بدون‌ خلط‌ باشد، ولی‌ بعداً می‌تواند با خلط‌ کف‌آلود حاوی‌ رگه‌های‌ خون‌ همراه‌ گردد. در صورتی که فرد گزیده شده سریعا به مراکز درمانی انتقال یابد در بیشتر موارد، علایم‌ با درمان‌ قابل‌ کنترل‌ است‌. درمان‌ ادم‌ ریه‌ معمولاً با بهبود قابل‌ توجه‌ و موثر همراه‌ است‌. با این‌ حال‌ بیماری‌ قلبی‌ زمینه‌ای‌ ایجاد کننده‌ ادم‌ ریه‌ نیازمند درمان‌ مادام‌العمر خواهد بود. درمان‌ در جهت‌ کاهش‌ مایعات‌ اضافه‌، بهبود عملکرد قلب‌ و ریه‌، و اصلاح‌ هر گونه‌ اختلال‌ زمینه‌ای‌ طرح‌ریزی‌ می‌گردد. مراقبت‌ شخصی‌ در منزل‌ در مورد ادم‌ ریه‌ مناسب‌ نیست‌. این‌ وضعیت‌ یک‌ اورژانس‌ بوده‌ و مستلزم‌ مراقبت‌های‌ طبی‌ ویژه‌ است‌. تأخیر در درمان‌ آن‌ ممکن‌ است‌ منجر به‌ مرگ‌ گردد.

این عقرب از نظر ترکیبات سم، سومین عقرب خطرناک جهان است. شرکت آلمانی تویفرود Twyford و شرکت فرانسوی دارو سازی پاستور Sanofi Pasteur پادزهر های این عقرب را تولید میکنند. حتی در صورت استعمال پادزهر در فرد گزیده شده، گزش این عقرب یک حالت اورژانسی محسوب شده و فرد باید سریعا به مراکز درمانی انتقال داده شود. چرا که سم قوی این عقرب در پاره ای از موارد نسبت به پادزهر مقاومت نشان میدهد و ممکن است تزریق مقادیر زیادی از پادزهر مورد نیاز باشد.

محققان اعلام کردند زهر نوعی خاص از عقرب را می توان به عنوان دارو برای درمان سرطانهای مهلک مغز مورد استفاده قرار داد.

این عقرب خطرناک با نام علمی "Leiurus quinquestriatus" در خاورمیانه زندگی کرده و محققان دانشگاه کمبریج با تجزیه سم این جاندار که تاثیر مستقیمی بر روی سیستم عصبی دارد، ماده ای را یافتند که برای انسان سمی نبوده و از فعالیت گیرنده ای که تنها در سلولهای تومورهای مغزی یافت می شود، جلوگیری می کند.

در بررسیهای آزمایشگاهی این ماده  پپتید علاوه بر اینکه تومورهایی که در نسوج مختلف بدن از جمله نسوج سینه، پوست، مغز و شش وجود داشت را مورد حمله قرار دادند، تاثیری بر سلولهای سالم این نسوج نیز بر جا نگذاشتند.

برای بررسی امکان انتقال میزان مهلکی از مواد رادیواکتیو به سلولهای سرطانی و سنجش میزان تاثیر آنها بر مرگ تومورها، دانشمندان مقداری از ایزوتوپ ید رادیواکتیو را به این ماده متصل کرده و آن را به صورت مستقیم به درون تومورهای سرطانی تزریق کردند.

محققان با بررسی نتایج دریافتند که به صورت میانگین، طول عمر افرادی که تزریق روی آنها انجام شده بود به نسبت افرادی که داروهای عادی را مورد مصرف قرار می دادند با سه ما افزایش رو به رو شده است.

بر اساس گزارش نیوساینتیست، محققان دانشگاه شیکاگو دوره درمانی جدیدی را با تزریق ماده TM601 ترکیبی از پپتید و میزان بیشتری از مواد رادیو اکتیو به درون جریان خون افراد آغاز کرده اند تا بتوانند میزان قدرت کشتن تومورها را توسط این ماده مورد بررسی قرار داده و شیوه ای جدید برای کنترل و درمان این بیماری مهلک بیابند.

منبع خبر: خبرگزاری مهر

www.biomehregan.com